بدون هیچ‌شکی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کلان‌شهرها (و یا شاید هم تمام شهرها)، ترافیک است که برای فرار از آن، تاکنون شاهد ارائه راه‌حل‌های متفاوتی بوده‌ایم. یکی از ساده‌ترین راه‌ها، این است که کلا قید ماشین را بزنید و از وسائل نقلیه عمومی بهره ببرید. با این حال، اگر نمی‌توانید از خودرو دل‌بندتان دل بکنید، چاره‌ای جز استفاده از اپلیکیشن‌های مسیریاب ندارید. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، همه چیز هوشمند شده و حالا می‌توانید توسط اسمارت فون‌ها، از مسیرهای پرترافیک باخبر شوید و سریع‌ترین مسیر را از میان مبدا تا مقصد مورد نظرتان، به راحتی چند کلیک، بیابید. از جمله مهم‌ترین این اپ‌ها، گوگل مپ و ویز (Waze) است که در کشور ما نیز محبوبیت فراوانی را کسب کرده‌اند. با این حال، آیا واقعا استفاده از این اپلیکیشن‌های مسیریاب موجب کاهش ترافیک می‌شود؟ به زبان ساده‌تر، اگر از ویز استفاده کنید می‌توانید از دست ترافیک خلاص شوید یا افزایش ترافیک با ویز را تجربه خواهید کرد؟ امروز در کاوشا تصمیم گرفته‌ایم تا نگاهی به این موارد داشته باشیم و به سوالات مطرح شده پاسخ دهیم. با ما همراه باشید…

نگاهی به وضعیت راه‌های اصلی و فرعی شهر

کوچه و خیابان‌ها، برخلاف تصور برخی عزیزان (مثلا رانندگان تاکسی همه چیزدان)، بر روی اصول و قاعده مشخصی ساخته می‌شوند. مهندسان شهرسازی بخش اعظمی از هنرشان را در ساخت و ارتباط راه‌ها به رخ می‌کشند. یعنی اینکه خیابان‌های شهر متفاوتند و هر کدام متناسب با وضعیت ترافیکی منطقه مورد نظر، ساخته می‌شوند. بنابراین، هر خیابان به میزان مشخصی قادر به تحمل بار ترافیک است. کوچه‌ها که رسما برای عبور یک ماشین طراحی‌ شده‌اند و خیابان‌های کوچک، نهایتا دو طرفه هستند و به همین نسبت تا بزرگ‌راه‌ها که از چندین لاین برای عبور خودروها تشکیل شده‌اند، این وضعیت ادامه‌دار خواهد بود.

حالا به این نکته نیز دقت کنید که مثلا به‌ندرت می‌توان بزرگ‌راهی را در سطح شهر دید که در آن، تعداد زیادی خودرو پشت چراغ قرمز منتظر بمانند؛ چرا که طبق قوانین، یک بزرگراه تقاطع‌های غیرهمسطح زیادی را در خود جای داده تا این سیل عظیم ماشین‌ها، تداخلی با هم نداشته باشند. در نتیجه راه‌های اصلی که دو سمت شهر را به یکدیگر متصل می‌کنند و یا ورودی‌های اصلی شهر، همگی بزرگ‌راه هستند و هرچه در دل شهر فرو برویم، با خیابان‌های کوچک‌تر مواجه می‌شویم. همه این‌ها را گفتیم که بدانید هر مسیر، متناسب با وضعیت خودش ساخته شده و برای تعداد مشخصی اتومبیل گنجایش دارد. در نتیجه اگر میزان این آهن‌های متحرک (!) در یک مسیر بیش از ظرفیت تعیین شده برای آن باشد، با پدیده‌ای به نام ترافیک رو‌به‌رو می‌شویم!

وضعیت خیابان‌ها قبل از روی کار آمدن اپلیکیشن‌های مسیریاب: افزایش ترافیک با ویز ؟!

حال بیایید فرض کنیم که اصلا خبری از تکنولوژی نیست و کسی نمی‌داند که مثلا ویز چیست! در این شرایط اکثر خیابان‌های فرعی شهر خلوت خواهند بود و تنها برخی از حرفه‌ای‌ها که عمدتا رانندگان تاکسی هستند و یا محلی‌ها، کوچه پس کوچه‌ها را می‌شناسند، از مسیرهای داخلی شهر خبردارند و می‌توانند در شهر جولان دهند و زودتر به مقصد برسند. باقی افراد که نمی‌دانند در اطراف‌شان چه می‌گذرد، به ناچار از همان مسیرهای اصلی و بزرگ‌راه‌ها استفاده خواهند کرد. این یعنی اگر مهندسان شهر وظیفه خودشان را به درستی انجام داده باشند، نباید خبری از ترافیک‌های سرسام‌آور و غیرمنطقی در شهر باشد؛ چرا که هر مسیر متناسب با ظرفیتش خودرو دارد.

افزایش ترافیک با ویز

به زمان حال باز می‌گردیم، جایی که تکنولوژی حرف اول را می‌زند. خیابان‌ها پر شده از ویزدارانی (!) که حتی در محل خودشان هم با اعتماد به این اپلیکیشن (و به طور کلی اپلیکیشن‌های مسیریاب) پرسه می‌زنند. اکنون هر شخصی از پیر و جوان گرفته تا زن و مرد، همه و همه از مسیرهای فرعی این شهر درندشت باخبر هستند و به خوبی می‌دانند که در اطراف‌شان چه می‌گذرد؛ چرا که ویز عزیز خیلی رُک بوده و همه چیز را روی دایره می‌ریزد! حالا اگر بخواهید از نقطه A به نقطه B بروید، کمتر پیش می‌آید که از مسیرهای اصلی عبور کنید و در اکثر اوقات به سراغ کوچه‌های تنگ و باریکی می‌روید که گاهی اوقات این خودرو بخت برگشته به‌سختی می‌تواند از آن عبور کند. نتیجه این می‌شود که یک مسیر، چندین برابر بیش از گنجایش خودش پذیرای خودرو است و این یعنی به وجود آمدن ترافیک! البته ویز به همه یک مسیر مشخص را پیشنهاد نمی‌دهد و ممکن است در یک خودرو 5 نفر ویز را روشن کنند و با مسیرهای متفاوتی مواجه شوند اما خب هرچه تعداد بیش، احتمال مسیر مشابه بیش‌تر!

این وضعیت با فراگیر شدن استفاده از تاکسی‌های اینترنتی، نظیر اسنپ و تپ‌سی وخیم‌تر شده است. حالا غیرممکن است که در حال گذر از خیابان باشید و یکی از اسنپی‌ها را با دستگاهی که ویز در آن به نمایش درآمده، نبینید! یعنی جدای از آن همه مشکلات بالا، حالا تعداد بسیار زیادی از کسانی که پیش‌تر با وسایل نقلیه عمومی جابه‌جا می‌شدند، با یک خودرو مجهز به ویز (که بخش زیادی از صندلی‌هایش هم خالی‌ست) در خیابان‌ها به این‌سو و آن‌سو می‌روند!

این مشکلات در مواقعی که اتفاقی غیرقابل پیش‌بینی رخ داده، بیش از پیش خودش را نشان می‌دهد. مثلا تصور کنید که در یک بزرگ‌راه شاهد برخورد دو و یا چند ماشین با یکدیگر باشیم و تصادفی رخ دهد. مسلما مسیر بسته شده و تمامی خودروها متوقف می‌شوند. این‌جاست که بیش از نیمی از رانندگان گوشی خودشان را از روی داشبورد بلند کرده و با افتخار، اینترنت را روشن و از ویز عزیز درخواست کمک می‌کنند. ویز از همه‌جا بی‌خبر متوجه ترافیک غیرمنطقی شده و افراد را برای رهایی از این بلای آسفلاتی (!) به سمت خروجی بزرگ‌راه‌ها هدایت می‌کند. در نتیجه خروجی بزرگراهی که نهایتا برای 2 لاین خودرو برنامه‌ریزی شده، به ناگهان با 5 سری از ماشین‌های بی‌شاخ و دم مواجه می‌شود و این یعنی تجاوز از حداکثر ظرفیت مسیر و درنهایت، ترافیک!

نتیجه نهایی چه می‌شود؟

با تمام این‌ها، هیچ‌کس منکر ویژگی‌های مثبت این اپلیکیشن‌ها نمی‌شود و در اغلب اوقات، می‌توان با آن‌ها از دست ترافیک گریخت! خصوصا برای کشوری همچون ایران و شهری همچون تهران، که درصد اصولی بودن طراحی خیابان‌های آن، با ارفاق هم از 50 عبور نمی‌کند! اما بهتر است که به صورت تمام و کمال هوش واقعی خودمان را به یک هوش مصنوعی ترجیح ندهیم!

مثلا ویز با تمام مزایای خودش از فرهنگ مردم ما با خبر نیست. اکنون همه ما می‌دانیم که عمده کسب و کارهای اداری در ساعت‌های 3 تا 4 بعدازظهر تعطیل می‌شوند و مسلما خیابان‌ها شلوغ‌تر از ساعات دیگر خواهد بود. بنابراین اگر فرضا در ساعت 4 بخواهید از شرق تهران به غرب بروید، ویز ابتدا مسیر اتوبان همت را پیشنهاد می‌دهد که خب خلوت است و بهترین انتخاب! اما در نیمه‌های راه، به یک‌باره به تعداد زیادی از کارمندان عزیز که کارشان تمام شده و مثل مور و ملخ به خیابان‌ها سرازیر شده‌اند، برمی‌خورد و مسیری که بهترین گزینه بود، به بدترین گزینه تبدیل می‌شود! در نتیجه شمایی که ابتدا مدت زمان مسیر موردنظرتان، 40 دقیقه پیش‌بینی شده بود، پس از گذشت نیمی از مسیر، به‌جای کاهش این میزان با افزایش آن مواجه خواهید شد! و یا زمانی که یکی از دو تیم قرمز و آبی پایتخت قرار است بازی مهمی را در تهران برگزار کنند. ویز که از علاقه ما ایرانی‌ها به فوتبال با خبر نیست! بنابراین هیچ عقل سلیمی حکم نمی‌کند که در این زمان‌ها به سمت میدان آزادی و یا استادیوم بروید حتی اگر ویز بزرگ دستور داده باشد!!

به شخصه معتقدم که نباید همیشه از ویز استفاده کرد و برای کسب بهترین نتیجه، می‌بایست معلومات ذهنی خودمان را با اطلاعات به‌روز و دقیق اپلیکیشن‌های مسیریابی همچون ویز ترکیب کنیم. نظر شما در این باره چیست؟ آیا استفاده از ویز موجب افزایش ترافیک می‌شود؟ آیا می‌توان از اپلیکیشن‌های مسیریاب استفاده کرد و از ترافیک گریخت؟! نظرات خودتان را با ما و سایر دوستان‌تان در کاوشا به اشتراک بگذارید.